21 Μαρτίου - Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

Η Παγκόσμια ημέρα ποίησης γιορτάζεται από το 1999, κατόπιν πρωτοβουλίας της Ελληνικής Εταιρείας Συγγραφέων και με απόφαση της UNESCO, την 21η Μαρτίου - ημέρα της εαρινής ισημερίας. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί τον ερχομό της Άνοιξης, εποχή που έχουν υμνήσει όλοι οι ποιητές ανά τους αιώνες, είτε αναγνωρίζοντας σ’ αυτήν τη δυνατότητα μιας νέας γόνιμης αρχής, είτε ταυτίζοντας την με το πένθος του θείου δράματος. Η ποίηση, όπως γράφει ο κορυφαίος Πολωνός ποιητής Τσέσλαβ Μίλος, εκφράζει τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου ν’ αντισταθεί στη φθορά του χρόνου και μέσω των λέξεων να διασώσει κάτι πολύτιμό από το σύντομο πέρασμά του στη ζωή:

Να βρω τον τόπο μου σε μια πρόταση, συμπαγή,

Σαν να είχε σφυρηλατηθεί σε μέταλλο.

Όχι για να γοητεύσω. Όχι για να κερδίσω την υστεροφημία.

Μια ακατονόμαστη ανάγκη για τάξη, ρυθμό, μορφή·

Τρεις λέξεις που εναντιώνονται στο χάος και την ανυπαρξία. 

Ας γιορτάσουμε και εμείς τη σημερινή ημέρα μ’ ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ποιημάτων, γραμμένα από καταξιωμένους έλληνες και ξένους ποιητές. Ας δούμε στο κάτοπτρο της ποίησης την πιο ουσιαστική και αναγκαία όψη της πραγματικότητας.

Δείτε τις προτάσεις μας για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης ΕΔΩ!

Emily Dickinson, [1871/1872]

The Sun and Fog contested
The Government of Day —
The Sun took down his Yellow Whip
And drove the Fog away —

Ερίζανε ο Ήλιος και η Ομίχλη
Ποιος θα κυβερνά τη Μέρα –
Το Κίτρινο Μαστίγιο ο Ήλιος πήρε
Και την Ομίχλη έκανε πέρα – 

Emily Dickinson, Αυτό είναι το γράμμα μου στην Οικουμένη: 160 ποιήματα,
μετάφραση / επιμέλεια Χάρης Βλαβιανός
Εκδόσεις Πατάκη, 2021

Jorge Luis Borges, Κρεοπωλείο 

Χειρότερα κι από οίκο ανοχής
το κρεοπωλείο δυσφημίζει τον δρόμο.
Πάνω από την εξώπορτα
με την υπεροψία υπερφίαλου ειδώλου
ένα τυφλό κεφάλι βοδιού
επιστατεί σαν ίνδαλμα αλλοπαρμένων μαγισσών
[γύρω από] κομμένες σάρκες και μαρμάρινους πάγκους. 

Jorge Luis Borges, Πυρετός του Μπουένος Άιρες και άλλα νεανικά ποιήματα (1923-1929),
εισαγωγή / μετάφραση / σημειώσεις Δημήτρης Καλοκύρης,
Εκδόσεις Πατάκη, 2022

Louise Gluck, Η επιτίμηση 

Με πρόδωσες, Έρωτα.
Μου έστειλες
την αληθινή μου αγάπη.
Σ ? έναν ψηλό λόφο έπλασες
το καθαρό του βλέμμα·
η καρδιά μου δεν ήταν
τόσο σκληρή όσο το βέλος σου.
Τι είναι ένας ποιητής
χωρίς όνειρα;
Ξαγρυπνώ στο κρεβάτι· νιώθω
αληθινή σάρκα πάνω μου,
που θέλει να με φιμώσει —
Έξω, στο σκοτάδι
πάνω απ' τα ελαιόδεντρα,
λίγα αστέρια.
Νομίζω πως αυτό είναι μια πικρή προσβολή:
ότι προτιμώ να βαδίζω
στα ελικοειδή μονοπάτια του κήπου,
να βαδίζω δίπλα στο ποτάμι
που αστράφτει με σταγόνες
από υδράργυρο. Μου αρέσει να ξαπλώνω
στο υγρό γρασίδι δίπλα στο ποτάμι,
να δραπετεύω, Έρωτα,
όχι φανερά, με άλλους άντρες,
αλλά διακριτικά, ψυχρά —
Όλη μου τη ζωή
λάτρεψα τους λάθος θεούς.
Όταν κοιτάζω τα δέντρα
στην άλλη όχθη,
το βέλος στην καρδιά μου
είναι σαν ένα από αυτά,
λικνίζεται και τρέμει.  

Louise Gluck, Ο θρίαμβος του Αχιλλέα (δίγλωσση έκδοση),
μετάφραση Χάρης Βλαβιανός,
Εκδόσεις Στερέωμα, 2022

Δημήτρης Δασκαλόπουλος, De la publica 

Νύχτες
με τον σταυρό της αγρύπνιας
στον μαραμένο λαιμό τους.
Δε διακρίνεται εύκολα
ούτε καν συλλαβίζεται το φως
σ’ αυτή τη χώρα που μεγάλωσε
κάτω απ’ το βλέμμα των αγαλμάτων.

Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Τα χρόνια που θα 'ρθουν. Ποιήματα 1958-2018,
Εκδόσεις Πατάκη, 2022

Δημήτρης Ελευθεράκης, Ιστορία 

Σκουριά σκοινιά κι αλμύρα.
Οι χαρακιές στην παλάμη θα σμίξουν
με τις λεπτές κλωστές της μοίρας.
Ακόμη και στο βικτωριανό σαλόνι
χαϊδεύοντας βελούδινες κουρτίνες βυσσινί
θ' ακούς το σύρσιμο της θάλασσας
το ξέβγαλμα ελληνικών κοκάλων· «Φιτίλι!
Φεύγουμε από τη Χώρα των Τρελών» -
Τι μακελειό ψυχής! Τι μάταιος πόνος!
Κάτι μέσα σου σκίζει, ουρλιάζει
κι εγώ θέλω να σκύψω ν' ασπαστώ
τα λιοκαμμένα δάχτυλα, την κάθε ρώγα.  

Δημήτρης Ελευθεράκης, Εγκώμια,
Εκδόσεις Πατάκη, 2013

Αλέξανδρος Μηλιάς, Δώδεκα λέξεις  

Ξύπνησα κι ήρθαν όλα στο μυαλό μου: η χάρη
του σώματός σου, να διασχίζει τον πικρόν αέρα,
η λύπη, μια υποτακτική σκιά –ακολουθούσε εσένα– η μέρα
που δάκρυζαν τα μάτια μου στα μάτια σου, το αλφαβητάρι

της ποίησης, που έχει ορίσει ν’ αγκαλιάζουμε τα βάρη
της ζωής με δύναμη τυφλή – έχω γνωρίσει αυτόν τον πόνο πέρα ως πέρα.
Δώδεκα λέξεις μόνο σώσε από τον θάνατο: Σαν φωτοστέφανο του αιθέρα
χρειάζομαι τα χέρια σου ξανά στο πρόσωπό μου. Μαύροι ιαγουάροι 

της σκέψης, βγείτε απ’ τον ύπνο, δώστε σ’ ετούτο το θηρίο το ποίημα:
Στην πείνα. Στρέφω το βλέμμα και χαμογελάς. Προοριζόμουν για την ευτυχία.
Κι όμως, ό,τι αγαπώ μ’ εγκαταλείπει. Σας ακολουθώ, βήμα το βήμα. 

Φωνάζω, σαν να ήσουν δίπλα μου: «Θα έκανα κάθε ανοησία
για να αισθανθώ στο πρόσωπό μου το δικό σου άγγιγμα και πάλι».
Τέλος – το χάδι κύλησε για της γραφής το κρύο κεφάλι.  

Αλέξανδρος Μηλιάς, Κλαγγή των όπλων,
Εκδόσεις Πατάκη, 2023