Πού πηγαίνει η μεταπολίτευση; Κλιματική, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία στην εποχή των κρίσεων

Συγγραφείς: Χριστίνα Κουλούρη, Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Θεοδότα Νάντσου, Κωστής Παπαϊωάννου, Κατερίνα Παπανικολάου, Κλειώ Παπαπαντολέων, Δημήτρης Σιδέρης, Έλενα-Όλγα Χρηστίδη, Δημήτρης Χριστόπουλος

Η εικόνα του μέλλοντος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας δεν εμπνέει αισιοδοξία. Οι υποδομές της χώρας, οι χώροι κοινωνικής μέριμνας και ευθύνης −από τα νοσοκομεία ώς τα σχολεία−, εμφανίζουν σημάδια εγκατάλειψης που οδηγούν σε εκφυλισμό. Το δημόσιο σκεβρώνει, δεν είναι της μόδας, εγκαταλείπεται. Οι φυσικές καταστροφές επαναλαμβάνονται, σε βαθμό που έχουν γίνει πλέον μια μόνιμη έκτακτη ανάγκη. […] Κλιματικοί πρόσφυγες πλέον από την ίδια τη χώρα. Άνθρωποι που φεύγουν. Brain drain μνημειωδών διαστάσεων, από την αρχή της ελληνικής κρίσης ώς σήμερα. Την ίδια στιγμή, η ελληνική οικονομία φωνάζει για εργατικά χέρια στον πρωτογενή τομέα, την κατασκευή και τον τουρισμό, αλλά δεν υπάρχουν. Η αγοραστική δύναμη κατακρημνίζεται, κι έπειτα διερωτόμαστε γιατί οι άνθρωποι φεύγουν. Η Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία γιορτάζει τα πενήντα της χρόνια κουρασμένη και διόλου ελκυστική. Οι θεσμοί λογοδοσίας ατροφούν. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος αδρανοποιείται. Οι ανεξάρτητες αρχές −άλλοτε η μεγάλη υπόσχεση− σιγάζουν όταν κάνουν τη δουλειά τους, επειδή είναι ενοχλητικές. Η Δικαιοσύνη ασθμαίνει, σε βαθμό αυτοακύρωσης. Το έλλειμμα πλουραλισμού στον Τύπο είναι ντροπιαστικό. Οι υποκλοπές θέλουν να δείχνουν κανονικότητα. […]Μας φαίνεται κανονικό άνθρωποι να είναι κλεισμένοι σε «δομές» για πρόσφυγες στα νησιά. Όπως πριν από πενήντα χρόνια ήταν οι εξόριστοι στα ίδια περίπου νησιά. Οι ηθικοί και πολιτικοί φραγμοί αμβλύνονται σε βαθμό εγκληματικό. Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, πως η κλιματική αλλαγή, που έχει ήδη γίνει κλιματική κρίση, οξύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Πως χωρίς ενεργειακή και κλιματική δικαιοσύνη δεν απειλείται απλώς η φύση, αλλά και η ίδια η δημοκρατία. […] Πως οι κοινωνικές ανισότητες ροκανίζουν τα εύθραυστα θεμέλια της κουρασμένης δημοκρατίας, σε μια κοινωνία που πλέον νιώθει ενδημικά τη φτώχεια. Επομένως, δεν συζητάμε για τρία χωριστά θέματα. Δεν συζητάμε δηλαδή για το κλίμα, την οικονομία-εργασία και τη δημοκρατία-θεσμούς. Συζητάμε για ένα σύνολο ζητημάτων, ένα ενιαίο πολιτικό επίδικο, που συγκροτεί αναγκαστικά ένα ενιαίο πολιτικό υποκείμενο. Αυτή η ιδέα του συνόλου υποκειμένου είναι το κεκτημένο της συγκυρίας. Η ενσάρκωση όμως της ιδέας, το υλικό της αποτύπωμα, είναι το ζητούμενο. […] Η πολιτική είναι agenda setting. Οι ατζέντες συγκρούονται. Η πάλη των ιδεών σε μια κοινωνία δεν είναι διενέξεις θεωριών, αντιλήψεων και δοξασιών μεταξύ καλοπροαίρετων (ή μη) πανεπιστημιακών. Είναι στρατηγικές που ζητούν υλοποίηση, όχι ιστορικά αυθαίρετα, αλλά με βάση ανάγκες, συμφέροντα και ιδέες που ηγεμονεύουν ή δεν ηγεμονεύουν, αντίστοιχα, μέσα στα πολιτικά μέτωπα που διαμορφώνονται σε κάθε δεδομένη στιγμή. Σε τελική ανάλυση, αυτές οι ιδέες αντανακλούν και συγκροτούν αντιμαχόμενα μέτωπα για έναν καλύτερο κόσμο. Δ.Χ.