Η κατάκτηση του μυθιστορήματος

Για τον Προγκίδη, ο Παπαδιαμάντης είναι ο Μεγάλος Πρεσβευτής του Μυθιστορήματος στη Χώρα του Βυζαντίου. Και να που τα πράγματα μοιάζουν να περιπλέκονται δυσάρεστα: αυτός ο κατ' εξοχήν μυθιστοριογράφος δεν είναι μυθιστοριογράφος! Έγραψε βέβαια τρία τέσσερα μυθιστορήματα, όμως το μεγαλύτερο και, αν καταλαβαίνω σωστά, το καλύτερο μέρος του έργου του αποτελείται από διηγήματα. Ακόμα μια πρόκληση: το διήγημα και το μυθιστόρημα θεωρούνται εδώ όχι ως διαφορετικές, αντιθετικές οντότητες (ορθά, κατά τη γνώμη μου: ποτέ δεν διέκρινα κάποια διαφορά ουσίας ανάμεσα σ' ένα διήγημα του Τσέχωφ και σ' ένα μυθιστόρημα του Φλωμπέρ), αλλά ως δύο μορφικές δυνατότητες της ίδιας τέχνης (της τέχνης που, με το λεξιλόγιο που διαθέτουμε, δεν έχει όνομα· της τέχνης της πεζογραφίας, αν θέλουμε· ή της τέχνης του μυθιστορήματος, αν συμφωνήσουμε να θεωρούμε απλώς το διήγημα ως το μικρό σχήμα του μυθιστορήματος).



Aπό τον Πρόλογο του Mίλαν Kούντερα