Το έθνος

Το έργο του Mauss για το έθνος αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη γαλλική κοινωνιολογική θεωρητική προσέγγιση στο ζήτημα του έθνους και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι άρχισε να γράφεται μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, μια περίοδο παράλογης αιματοχυσίας και παράλληλης συγκέντρωσης όλων των εξουσιών στο κράτος. [...] Το έθνος για τον Mauss αποτελεί ένα περίπλοκο κοινωνικό γεγονός, μια αναδυόμενη ιστορική μορφή κοινωνικής οργάνωσης, που απαιτεί έρευνα, αλλά ταυτόχρονα και ένα πολιτικό όραμα, μια πολιτική αξία. Το έθνος δεν αποτελεί στατική οντότητα, αλλά μια ιστορική διαδικασία πύκνωσης του κοινωνικού ιστού, έναν ορίζοντα προς τον οποίο τείνουν τα σύγχρονα κράτη. Το ανολοκλήρωτο αυτό έργο, όπως το είχε συλλάβει και όπως αποτυπώνεται στα χειρόγραφά του, περιλαμβάνει και κάποια κεφάλαια για το ρόλο του σοσιαλισμού στην υλοποίηση του ανολοκλήρωτου εισέτι προτάγματος του έθνους. Θεωρεί, ωστόσο, ότι τα κεφάλαια που πραγματεύονται το έθνος αποτελούν προϊόν επιστημονικής ανάλυσης, ενώ τα κεφάλαια περί σοσιαλισμού (όπως άλλωστε και το δοκίμιο για τον μπολσεβικισμό) αποτελούν πολιτικές θέσεις οι οποίες στηρίζονται σε επιστημονική, εμπειρική και ιστορική ανάλυση των δεδομένων, σε μια προσπάθεια συγκρότησης μιας πολιτικής κοινωνιολογίας. Οι εκτιμήσεις του Mauss για την Οκτωβριανή Επανάσταση συμπίπτουν εν μέρει και με άλλες εκτιμήσεις της εποχής, διαφέρουν, ωστόσο, κατά το ότι επισημαίνει ορισμένα θετικά στοιχεία στο όλο πρόγραμμα των μπολσεβίκων, τα οποία δεν μπορούν να κριθούν με τα κριτήρια των δυτικών κοινωνιών, αλλά με βάση τα ρωσικά ιστορικά και κοινωνικά συμφραζόμενα, με βάση μια ιδιαίτερα καθυστερημένη πολιτικά, οικονομικά και εκπαιδευτικά κοινωνία, καθημαγμένη από τους εσωτερικούς και εξωτερικούς πολέμους, τους λιμούς και τη χαοτική καθημερινότητα. Από αυτή την άποψη, όσα συνέβησαν στην μπολσεβικική επανάσταση «ούτε επιβεβαιώνουν ούτε διαψεύδουν το σοσιαλισμό», αλλά ούτε μπορεί να γενικευτούν και να αποτελέσουν πρότυπο και εξαγώγιμο επαναστατικό μοντέλο.
Θ. Παραδέλλης