Σιωπηλή άνοιξη

Είμαι απαισιόδοξος για την ανθρώπινη φυλή, γιατί είναι πάρα πολύ εφευρετική όταν πρόκειται να ωφεληθεί. Βλέπουμε τη φύση σαν κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να υποτάξουμε. Θα είχαμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουμε, αν μπορούσαμε να προσαρμοστούμε σ' αυτόν τον πλανήτη και να τον δούμε μ' ευγνωμοσύνη και όχι με αμφιβολία και με δικτατορικά αισθήματα.
Η έρευνα και η συγγραφή της «Σιωπηλής άνοιξης» πραγματοποιούνταν στις μεταπολεμικές συνθήκες θριάμβου της τεχνολογίας και της χημικής επιστήμης, που υπόσχονταν έναν γραμμικό δρόμο προς την πρόοδο και την καθολική κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στους φυσικούς του εχθρούς. Οπως, για παράδειγμα, η ατομική βόμβα έδωσε τη νίκη στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έτσι τα εντομοκτόνα όπως το DDT υπόσχονταν την εξάλειψη της ελονοσίας και άλλων ασθενειών και την ανθρώπινη ευημερία. Χαρακτηριστική αυτής της αντίληψης είναι ακριβώς η περίπτωση του Αμερικανού επιδημιολόγου Frederick Soper (1893-1977), για τον οποίο η προοπτική αυτή αποτελούσε εδραιωμένη πεποίθηση. Εξάλλου, το 1948 ο εμπνευστής της εντομοκτόνου χρήσης του DDT Ελβετός χημικός Paul Hermann Muller είχε τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής.
Η «Σιωπηλή άνοιξη» της Rachel Carson όμως, που έκανε την εμφάνισή της με την υποστήριξη και με προδημοσίευση του περιοδικού «The New Yorker», ήρθε να καταγγείλει ως αλαζονική αυτή τη θριαμβολογία και να κάνει έκκληση για μια ταπεινοσύνη στη σχέση ανθρώπου με τη φύση και τη ζωή στο σύνολό της. Στο έργο της, που αποτελεί κριτική της νεωτερικής αντίληψης της προόδου, παρακολουθεί τη χρήση των εξαιρετικά τοξικών συνθετικών ουσιών και τη διείσδυσή τους στον αέρα, στο νερό, στο χώμα και στην τροφική αλυσίδα φυτών, ζώων, ψαριών, εντόμων και ανθρώπων, για να αφυπνίσει το αναγνωστικό της κοινό για τον θάνατο και τις αλλοιώσεις στα οικοσυστήματα που προκαλούσε η ίδια η ανθρωπότητα στο όνομα της προόδου.
Κατερίνα Γαρδίκα, Η Καθημερινή 03-01-2016