Περί γελωτοποιών

"ΟΤΑΝ ΕΔΩ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΦΤΑΣΑ, πρόσφυγας, στη Δύση, ο διακαής μου πόθος να μιλήσω για το τί και το πώς ήταν η ζωή υπό τη ρουμανική δικτατορία - και, το σημαντικότερο, για τα διδάγματα που μπορούσε κανείς να αποκομίσει από ένα τέτοιο βίωμα - προσέκρουσε στην αίσθηση ότι είχε κορεσθεί το όλο "ρεπερτόριο" των Ανατολικοευρωπαίων αντιφρονούντων, καθώς τα βάσανα κι ο πόνος είχαν καταντήσει κοινοί τόποι προ πολλού ταξινομημένοι ή και εμπορευματοποιημένοι. Εκείνο που κυρίως με ενδιέφερε να συζητήσω, στην αρχική φάση της εξορίας μου, ήταν η σχέση μεταξύ συγγραφέα, Εξουσίας και των, όχι και τόσο αθώων, καταπιεσμένων μαζών. Και, βεβαίως, η σχέση του συγγραφέα με το ευάλωτο καθεστώς του. "Ανέπτυξα συν τω χρόνω έναν βαθύτατο σκεπτικισμό έναντι του πολιτικού kitsch, έγινα όλο και πιο καχύποπτος απέναντι στις ετικέτες πού μας χειραγωγούν. Σκεπτικισμός και καχυποψία που δεν υποχώρησαν στο ελάχιστο. Με την ιδιότητα του outsider και των δύο συστημάτων - της Ανατολικής Ευρώπης και της δυτικής κοινωνίας - , εγώ δεν μπορούσα να αγνοήσω τη διττή ειρωνεία της κατάστασης. Πολλά ερωτήματα σωρεύτηκαν τα πρώτα χρόνια της εξορίας μου, κατά το δύσκολο πέρασμα από τη μία όχθη του κόσμου στην άλλη, πέρασμα πού δεν διέφερε και πολύ από ένα άλμα στο κενό. "Τα ανά χείρας δοκίμια, τα οποία υπακούουν στους κανόνες μιας διαλεκτικής και δημοσιογραφικής ρητορικής, πραγματεύονται, όλα, τη σχέση ανάμεσα στον συγγραφέα, από τη μια πλευρά, και την ολοκληρωτική ιδεολογία και κοινωνία από την άλλη πλευρά, σε μια χώρα όπου ή πολιτική παράδοση δεν ήταν πάντα η καλύτερη δυνατή και όπου η δικτατορία των τελευταίων δεκαετιών υπήρξε ένα γραφικό αμάλγαμα βαναυσότητας και φάρσας, οπορτουνισμού και δημαγωγίας. "Η τραγωδία του ολοκληρωτισμού δεν ξεχνιέται εύκολα, αλλά ούτε και η κωμωδία του, καθώς είναι αδιαχώριστες. Οτιδήποτε είχε σχέση με την πολιτική φαινόταν μολυσμένο. Όχι μόνον η Εξουσία, αλλά και η αντίσταση σ' αυτήν. Οριακό στοιχείο μιας οριακής κατάστασης, ο συγγραφέας καθίσταται εν τοιαύτη περιπτώσει το σύμβολο του αδιεξόδου ολόκληρης της κοινωνίας. [...] "Τη νοσταλγία μου τη συναπαρτίζουν άνθρωποι και βιβλία, ο πόνος, οι ελπίδες, η οργή - κοντολογής όλα όσα χάρισαν ψυχή και ζωντάνια στη μοναδική εκείνη χώρα, που ονομάζεται η ζωή ενός ανθρώπου. [... ]" Υπερβολικά συχνά, το Καλό είναι σιωπηλό και διακριτικό, εκτελώντας περίπλοκους ελιγμούς για να αποφύγει τη θορυβώδη επιθετικότητα του Κακού. Η δε Αλήθεια, που επιβιώνει αποσπασματικά μέσα στην αμφισημία, βρίσκει καταφύγιο σε μια γλώσσα σκοτεινή και ευρηματικά κωδικοποιημένη."