Ο καλοκάγαθος Διάβολος

Ο Πήτερ Ουσπένσκι (1878-1947) υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες πνευματικές μορφές του καιρού μας. Φιλόσοφος, μαθηματικός, συγγραφέας και πνευματικός δάσκαλος, μαθήτεψε κοντά στον Γεώργιο Γκουρτζίεφ και αφιέρωσε όλη του τη ζωή στη διερεύνηση των μεγάλων ερωτημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης και κυρίως, κατά πόσο ο υλικός κόσμος που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας είναι η μόνη πραγματικότητα - πράγμα που αποτελεί πεποίθηση των περισσότερων ανθρώπων. Ο Ουσπένσκι είχε την άποψη πως η πίστη αυτή είναι η πηγή όλων μας των προβλημάτων, καθώς παραβλέπουμε το αληθινό πρόβλημα, που είναι η απελευθέρωσή μας από τη φυλακή της ύλης.
Θέλοντας να κάνει γνωστή την οπτική του αυτή έγραψε τον Καλοκάγαθο Διάβολο, μια αλληγορική ιστορία με πρωταγωνιστή ένα νεαρό Άγγλο, δημόσιο υπάλληλο, που ζει στην Κεϋλάνη και αποφασίζει κάποια στιγμή να αγωνιστεί για την ψυχή του. Στην πάλη του αυτή έχει να αντιμετωπίσει τον Διάβολο, που προσπαθεί με διάφορους τρόπους να εμποδίσει τον νεαρό άνδρα να ξυπνήσει και να αντιληφθεί ότι ζει φυλακισμένος στην ύλη…
Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, μένει έκπληκτος από το τεράστιο ενδιαφέρον, ουσιαστικά την προσκόλληση του Διαβόλου στον ήρωα της ιστορίας, πράγμα που συνιστά και την κεντρική ιδέα όλης της αφήγησης: ο Διάβολος ενδιαφέρεται για εμάς μόνο όταν κάνουμε μια πραγματική προσπάθεια να αποδράσουμε - μια ιδέα στην οποία ο Ουσπένσκι επιστρέφει συχνά σε όλα του σχεδόν τα έργα. Κατά τον ίδιο, λίγοι άνθρωποι είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ότι το τίμημα τού να κάνεις το σωστό είναι πολύ υψηλό, καθώς έρχεσαι αντιμέτωπος με αντίρροπες δυνάμεις που ορισμένες φορές φέρνουν την καταστροφή. Επίσης λίγοι άνθρωποι βλέπουν την πραγματικότητα ως έχει. Οι περισσότεροι δεν αντιλαμβάνονται παρά ένα πολύ μικρό φάσμα της, με τις συνέπειες (δραματικές) αυτής της "ύπνωσης" να είναι ολοένα και πιο ορατές στις μέρες μας.
Ο ίδιος δίδασκε πως αν ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων καταφέρει να αφυπνιστεί και να δει καθαρά την κατάστασή του, ο κόσμος θα μπορούσε να αλλάξει.