Ο δυτικός τρόπος πολέμου

Σε τι οφείλει η Δύση τη σημερινή της παντοδυναμία; Όχι σε τυχαία γεγονότα ούτε σε φυσικούς παράγοντες, ισχυρίζεται ο Βίκτορ Χάνσον, αλλά στην επιδίωξη της ισχύος και σε σειρά ολόκληρη αξιών και αντιλήψεων που οι ρίζες τους ανατρέχουν στην αρχαία Ελλάδα. Κυρίαρχη μεταξύ αυτών είναι η αποδοχή της μάχης ως κεντρικής πράξης του πολέμου: είναι η μία, η αποφασιστική και καθοριστική σύγκρουση των πολεμιστών στο πεδίο της σφαγής, που παρέχει άμεση και αδιαμφισβήτητη λύση στη διαμάχη. Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός, ως κληρονόμος των αρχαίων Ελλήνων, υιοθέτησε την αντίληψη αυτή, χωρίς όμως να διαβλέπει ότι κινδυνεύει να παρασυρθεί εξαιτίας της στην άβυσσο του ολοκαυτώματος.



Το ενδιαφέρον του συγγραφέα δεν εστιάζεται στη στρατηγική και την τακτική, στην τυπολογία του οπλισμού ή άλλα πολυσυζητημένα θέματα, αλλά στην πραγματιστική αναπαράσταση του τι ακριβώς συνέβαινε, λεπτό προς λεπτό, στο πεδίο της μάχης. Ο Χάνσον ανατρέχει συστηματικά στις πηγές για να διεισδύσει στο βίωμα του μαχόμενου οπλίτη. Η μελέτη του ήταν η πρώτη που επιχείρησε να εξερευνήσει τους πραγματικούς μηχανισμούς της κλασικής ελληνικής μάχης από την οπτική γωνία του πεζού: τη μανιασμένη ανταλλαγή πληγμάτων, τον ωθισμό των ασπίδων μέσα στη φάλαγγα, τις ασφυκτικές συνθήκες του αγώνα μέσα από την ορειχάλκινη πανοπλία, το μαζικό πανικό και την υστερία.



Ο συγγραφέας συζητά κάθε έκφανση αυτού του τρομακτικού, φονικού εγχειρήματος: τη φυσική κατάσταση και την ηλικία των πολεμιστών και των ηγετών τους, τα όπλα, τις ικανότητες τους, τα κίνητρα και το ηθικό τους, τις αναμενόμενες πληγές τους. Η ανάλυση του καλύπτει τις κοινωνικές και πολιτικές πτυχές της εμπειρίας του στρατιώτη, και καθιστά σαφές πόσο έντονα η σύντομη αλλά ωμή βαναυσότητα της μάχης πεζικού καθόριζε ολόκληρη τη σχέση ενός άνδρα με την οικογένεια, την κοινότητα και τη χώρα του.



Η συναρπαστική αφήγηση του Χάνσον άνοιξε νέο πεδίο μελέτης στις κλασικές σπουδές και έθεσε υπό αμφισβήτηση παλιές προκαταλήψεις για την ίδια τη φύση του πολέμου. Όσο για την έκφραση "δυτικός τρόπος πολέμου", αυτή καθιερώθηκε ως δόκιμος όρος της σύγχρονης πολιτικοστρατιωτικής ανάλυσης.