"Νεοελληνικών επωνύμων λαογραφική επισκόπησις": Τα σύγχρονα επώνυμα μιας αγροτικής κοινότητας της Νάξου

Στην παρούσα εργασία ο συγγραφέας (σ.) της επιχειρεί μια σύγχρονη λαογραφική-ανθρωπολογική, νεωτερικής φύσεως, θεώρηση του νεοελληνικού επωνύμου. Πρόκειται για μια διεπιστημονική θεώρηση, η οποία χρησιμοποιεί (ισορροπημένα) τις μεθόδους, τα εργαλεία (π.χ. την Προφορική Ιστορία) και τα πορίσματα τόσον των επιμέρους "ειδών" της λαογραφικής επιστήμης (εν προκειμένω της Αρχειακής και της Φιλολογικής), όσο και των συναφών προς αυτήν ανθρωπιστικών σπουδών: (Κυρίως) της Ιστορίας, της Κοινωνιογλωσσολογίας, της Κοινωνιολογίας, της Λογοτεχνίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας· καταθέτει μια πρόταση για το πώς η Λαογραφία μπορεί να μελετήσει συνολικά ένα άλλοτε καθαρώς φιλολογικό θέμα. Στο θεωρητικό Πρώτο Μέρος της ο σ.:

- διερευνά το έθος της επί-θετης ονοματοθεσίας μέσα από έννοιες-κλειδιά, όπως συγγένεια, μεταβίβαση περιουσίας, κυκλοφορία αγαθών, συμβολικό κεφάλαιο, έμφυλη διάσταση του καθημερινού βίου, τόπος-καταγωγή-αίσθημα του ανήκειν, ετερότητα, Άλλος-Ιένος, λαϊκή δημιουργία-λαϊκή τέχνη-επαγγέλματα, καθημερινότητα, παρωνυμικός λόγος (το σύστημα ταξινόμησης των παρωνυμίων που προτείνει είναι πρωτότυπο και καινοτομικό), κ.ά. θίγει παραλλήλως το μέγιστο ζήτημα του μετασχηματισμού κάποιων από τις παραπάνω έννοιες, στο πλαίσιο της επανερμηνείας του πολιτισμού που χαρακτηρίζει τη μετανεωτερική (;) ελληνική κοινωνία

- προτείνει βασικές παραμέτρους που οφείλει να λάβει υπ' όψιν του ο σύγχρονος ερευνητής του επωνύμου

- συζητά ζητήματα, όπως η σημασία της μελέτης του στις ανθρωπιστικές εν γένει επιστήμες

- αναλύει τους (διαχρονικούς) λόγους που υπαγόρευσαν αλλαγή επωνύμου, τη λειτουργία του στην πολιτική καθημερινότητα των ατόμων ως "αντι-δομής" και στους νεωτερικούς οικογενειακούς σχηματισμούς (ομοφυλόφυλα ζευγάρια, παρένθετες μητέρες κ.ά.), τον "εξοβελισμό" του από τους οικονομικούς μετανάστες ("ένας νέος κόσμος χωρίς επώνυμο;"), τη σημειολογική-μεταφορική χρήση (του "πλαστού") επιθέτου στη Λογοτεχνία, τη σχέση των αριθμών με τα γράμματα του σύμφωνα με την Αριθμολογία, τη "νέα αστρολογία-μαντική τέχνη" κάποιων "αριθμολάγνων" νεοελλήνων όπως την αποκαλεί, κ.ά.

Οι σποραδικές αναφορές του σ. σε επώνυμα άλλων εθνοτήτων και εθνοτικών ομάδων (π.χ. Αρμενίων, Πομάκων) δεν είναι "εκτός θέματος". Επελέγησαν σκοπίμως, για να αναδειχθεί και πάλι το μεγαλείο της κοινής δομής της αρχετυπικής ανθρώπινης σκέψης, που έδωσε την ίδια σχεδόν ξεχωριστή σημασία στην επί-θετη ονομασία του προσώπου.



Στο Δεύτερο Μέρος της εργασίας αναλύονται διεπιστημονικά τα σύγχρονα επώνυμα μιας συγκεκριμένης ναξιακής κοινότητας, του Γλινάδου Νάξου.