Μια νέα μεταβολή δομής της δημόσιας σφαίρας και η διαβουλευτική πολιτική

Το πρώτο βιβλίο του Γιούργκεν Χάµπερµας, µε τίτλο Αλλαγή δοµής της δηµοσιότητας (Strukturwandel der Öffentlichkeit), εκδόθηκε το 1962. Από κοινωνικοϊστορική και εννοιολογική-ιστορική σκοπιά, σκιαγραφεί µια έννοια της δηµόσιας σφαίρας που εκχωρεί σ’ αυτήν µια θέση µεταξύ της κοινωνίας πολιτών και του πολιτικού συστήµατος. Η Αλλαγή δοµής συγκαταλέχθηκε σύντοµα στα κλασικά έργα της κοινωνιολογίας του 20ού αιώνα και έδωσε ώθηση σε ευρύ φάσµα ερευνών στις ιστορικές και κοινωνικές επιστήµες. Σε µεταγενέστερα κείµενά του, ο ίδιος ο Χάµπερµας ασχολήθηκε επίσης επανειληµµένα µε τον ρόλο της δηµόσιας σφαίρας στη διασφάλιση της ύπαρξης δηµοκρατικής κοινότητας. Ενόψει της µεταβολής της δοµής των µέσων ενηµέρωσης που έχει επέλθει µε την ψηφιοποίηση, και της κρίσης της δηµοκρατίας, επανέρχεται τώρα στο θέµα αυτό.
Τον πυρήνα του βιβλίου αποτελεί ένα δοκίµιο στο οποίο ο Χάµπερµας πραγµατεύεται λεπτοµερώς τα νέα µέσα ενηµέρωσης και τον χαρακτήρα πλατφόρµας που έχουν προσλάβει, ωθώντας όλο και περισσότερο τα παραδοσιακά µέσα —βασικούς µοχλούς της «παλιάς» αλλαγής δοµής— στο περιθώριο. Κοµβικό σηµείο των απόψεών του είναι η θέση ότι οι νέες µορφές επικοινωνίας πλήττουν την αυτοαντίληψη της πολιτικής κοινής γνώµης ως τέτοιας. Αυτό συνιστά εν δυνάµει µια νέα µεταβολή δοµής της δηµόσιας σφαίρας, µε βαρύνουσες συνέπειες για τη διαβουλευτική διαδικασία της δηµοκρατικής διαµόρφωσης γνώµης και βούλησης.

Εικόνα εξωφύλλου: Νίκος Κεσσανλής, Ombres rouges, µεταξοτυπία (1950–1967), MOMus, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, αρ. Έργου MCA.MMCA.C402 (δωρεά Μάγδας Κοτζιά).