Μελαγχολία και πολεμική

Καμμιά απαισιοδοξία δεν είναι νοητή χωρίς ρητή ή σιωπηρή αναφορά σε μια καλύτερη πραγματικότητα, που κάποτε υπήρξε ή θα έπρεπε να υπάρξει· και καμμιά αισιοδοξία δεν μπορεί να θεωρηθεί εύλογη, αν δεν αναφέρεται στην υπερνίκηση των υφιστάμενων κακώς κειμένων. Γιατί, αν αποδεχτούμε την ανθρώπινη πραγματικότητα όπως ήταν και εξακολουθεί να είναι, δίχως την παραμικρή επιθυμία για τούτη ή εκείνη την αλλαγή και δίχως να τρέφουμε κανέναν φόβο και καμμιά ελπίδα ως προς τις ενδεχόμενες μεταβολές της, τότε γίνεται περιττή κάθε απαισιόδοξη ή αισιόδοξη στάση.

Κάτι τέτοιο όμως θα σήμαινε το πάγωμα του κόσμου κάτω από τα μάτια μιας άπειρης διάνοιας. Η ανθρώπινη πραγματικότητα υπάρχει και ζει από τους φόβους και τις ελπίδες, από τις θετικές και τις αρνητικές αξιολογικές κρίσεις που συνδέονται ουσιωδώς με την ίδια, και δεν είναι απλώς αποτελέσματα αλλά και κινητήρια αίτια των εσώτερων μετατοπίσεων και μεταστροφών της.