Επίκτητος: Διατριβαί

Η Ηθική φιλοσοφία αναζητεί τους αυτόνομους βηματισμούς της. Ο Επίκτητος είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της φιλοσοφικής σχολής των Στωικών και δραστηριοποιείται κατά τους δύο πρώτους μ.Χ. αιώνες. Σε αντίθεση όμως με τους προηγούμενους εκπροσώπους της εν λόγω σχολής (όπως π.χ. τον Ζήνωνα και τον Χρύσιππο), ο ίδιος δεν ασχολείται με ζητήματα που έχουν σχέση με την κοσμολογία και την τυπική Λογική και τα ενδιαφέροντά του κινούνται στον κλάδο της Ηθικής Φιλοσοφίας. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι κατά κάποιον τρόπο επαναφέρει στο προσκήνιο τον τρόπο δια του οποίου είχε δραστηριοποιηθεί ο Σωκράτης, ο οποίος δεν ηκολούθησε την παράδοση των Προσωκρατικών και μετέφερε τις φιλοσοφικές έρευνες από το πεδίο της φύσης σε αυτό της ηθικής και της πολιτικής πράξης. Μελετώντας τα κείμενά του οδηγούμεθα στην εκτίμηση ότι ενασχολείται ενδελεχώς με το πώς το δρων υποκείμενο θα κατορθώσει να διαμορφώσει έναν υπεύθυνο προσωπικό βίο ανεξάρτητο από τις περιρρέουσες κοινωνικές συνθήκες. Επομένως, δεν θα ευρισκόμεθα εκτός θεωρητικής νομιμότητας εάν υποστηρίζαμε ότι ο στοχασμός του στρέφεται στο να συγκροτήσει μία φιλοσοφία του υποκειμένου εκείνου το οποίο επιμελείται ενδελεχώς την εσωτερική ποιότητά του και αποπειράται να συγκροτήσει με τον δέοντα σε ακεραιότητα τρόπο τον προσωπικό κόσμο των ενδιαφερόντων του. Το αν ο Επίκτητος μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ο φιλόσοφος της προσωπικής αυτάρκειας, είναι ένα ερώτημα που δεν εξασφαλίζει εκ πρώτης ανάγνωσης άνετη απάντηση. Με τα όσα συνοπτικά θα ακολουθήσουν, θα επιχειρήσουμε να κινηθούμε προς μία απάντηση, όσον ένεστι, αντικειμενική χωρίς όμως την βεβαιότητα του ακριβούς επιστημονικού πορίσματος, καθότι ο ίδιος εγγράφει τις λεπτομέρειες των κανονιστικών αρχών άλλοτε στην αποχή και άλλοτε στην συμμετοχή, σε μία εποχή κατά την οποία οι ατομικοί και οι συλλογικοί αυτοπροσδιορισμοί ανήκουν στον αστερισμό του φαντασιακού και της ουτοπίας, των μακράν κείμενων από τις ένδοξες επιδόσεις του παρελθόντος. Ο εν λόγω λοιπόν Στωικός φιλόσοφος της Ελληνιστικής πολιτιστικής περιόδου αλλά και της προσδιοριζόμενης πολιτικά-πολιτειακά από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, υποστηρίζει πως τις καταστάσεις οι οποίες ευρίσκονται πέραν από την εμβέλεια των δυνατοτήτων-ελέγχων μας πρέπει να τις θέτουμε στο περιθώριο των ενδιαφερόντων μας και ότι δεν είναι απαραίτητο να σπεύσουμε να τις κατακτήσουμε γνωστικά σε ιδιαίτερα προκεχωρημένο βαθμό. (ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Η Ηθική Φιλοσοφία αναζητεί τους αυτόνομους βηματισμούς της)