Το γεφύρι της Μαυροζούμαινας στην Άνω Μεσσηνία

Διαχρονικά υπάρχει μια διαγώνιος αρτηρία στην Πελοπόννησο από την Κόρινθο μέσω Άργους και του κεντρικού αρκαδικού υψιπέδου (στην αρχαιότητα και μεσαιωνική περίοδο δια της Τεγέας· στην Τουρκοκρατία και έκτοτε από την Τριπολιτσά τη σημερινή Τρίπολη), αρτηρία που κατέληγε στη Μεσσηνία (με κλάδο προς Λακωνία - Μυστρά). Αυτός ο δρόμος που πέρασε περί το 174 μ.Χ. ο Παυσανίας (VIII, 54,5) γράφει ότι ήταν "...οχήματι επιτηδειοτάτη και τα μάλιστα λεωφόρος". Αντίστοιχα ο F.C.H.L. Pouqueville, αιχμάλωτος των Οθωμανών, οδηγήθηκε από το Ναβαρίνο στην Ιστανμπούλ (Κωνσταντινούπολη) μέσω αυτής της αρτηρίας. Κόμβος βασικός αυτής της οδού, που διαπορεύτηκαν και οι δυο αναφερθέντες ήταν η γέφυρα της Μαυροζούμαινας ανατολικά της Ιθώμης και της αρχαίας Μεσσήνης. Κατασκευάστηκε περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα. εξ αρχής με τη μορφή τριπλού ποτάμιου ζεύγματος.

Η κάτοψή της είναι ένα κανονικό ισογώνιο ΥΨΙΛΟΝ με γωνία σκελών 120 μοιρών. Πετρόχτιστη, πιστεύω από τις πρώτες γέφυρες με ημικυκλικά τόξα. Επισκευάστηκε ιδιαίτερα από αρχόντισσα της Οικογένειας Μαυροζούμη στην υπηρεσία των βυζαντινών αυτοκρατόρων Κομνηνών (12ου αι.). Επισκευές ριζικές πρέπει να πραγματοποιήθηκαν και στα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας μετά το 1460 σύμφωνα με επιγραφή (ελληνικοίς γράμμασι) από τον σούμπαση Καρύταινας Σινάν. - Η διαγώνια αρτηρία έχασε τη σημασία της όταν περί το 1900 με την διάνοιξη ανατολικότερα της αμαξιτής διαδρομής, που ανακαινισμένη ισχύει έως τώρα. Έτσι υποβαθμίστηκε η συγκοινωνιακή σημασία του τριγέφυρου της Μαυροζούμαινας.

Όμως δεν εγκαταλείφτηκε. Είναι δε να θαυμάζεις γέφυρα με μεσόβαθρα, που κατασκευάστηκε για διευκόλυνση διάβασης αμαξών, έστω τετράτροχων περίπου 6 τόνων, να χρησιμοποιείται σήμερα από νταλίκες 60 τόνων. Είναι να θαυμάζεις τους παλιούς παραδοσιακούς μαστόρους πού και πώς τα κατάφερναν να μπήγουν ξύλινους πασσάλους για την θεμελίωση των μεσόβαθρων. Και δεν είναι μόνο το τριπλό ζεύγμα της Μαυροζούμαινας. Η χρήση τέτοιων πασσάλων είναι τεκμηριωμένη στην θρυλική γέφυρα της Άρτας επί του Αράχθου (περ. 1602-1604) και στο γεφύρι Πασιά στον Ενιπέα Φαρσάλων (αόριστα πριν τις αρχές 19ου αι.). Ας σημειωθεί ότι είναι κυριολεκτικά η μοναδική στην Ελλάδα, στη δε Ευρώπη μια από τις τρεις από ό,τι έως τώρα γνωρίζουμε.