Θεωρία των χρωμάτων

Τι είδους βιβλίο είναι άραγε η "Θεωρία των χρωμάτων" του Γκαίτε; Είναι επιστημονικό εγχειρίδιο; Φιλοσοφική θεωρία; Ή μήπως όλα αυτά μαζί; Μοιάζει παράξενο ένας μεγάλος ποιητής -όχι ο καθ' ύλην αρμόδιος- να θέλει να μας διαφωτίζει σχετικά με τη φύση του χρώματος. Δεν πρόκειται άραγε για ζήτημα με το οποίο ασχολείται σήμερα αποκλειστικά η φυσική επιστήμη; Το εγχείρημα του Γκαίτε, ωστόσο, βρήκε θερμούς υποστηρικτές, τόσο στην εποχή του, όσο και σήμερα -και, μάλιστα, παρά τη σφοδρή σύγκρουση στην οποία αναγκαστικά περιήλθε με την ισχύουσα τότε θεωρία του Νεύτωνα περί χρωμάτων.



Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει τη θεωρία του Γκαίτε τόσο ελκυστική; Μα το ότι πρόκειται για ένα είδος επιστήμης την οποία η εποχή μας δεν γνωρίζει. Πρόκειται για ένα στοχασμό που αναζητά την ολότητα στη γνώση και δεν ικανοποιείται με τη μονομερή προσέγγιση στο υπό εξέταση αντικείμενο· για ένα στοχασμό που αντιμετωπίζει το φαινόμενο ως ιδεατή πραγματικότητα. Ο Γκαίτε αντιμετωπίζει τα χρώματα ως ένα πολύπλευρο φαινόμενο: αφενός συνιστούν υποκειμενικές αλλά μόνο πρόσκαιρες εμφανίσεις μέσα στα ίδια μας τα μάτια, αφετέρου καθίστανται αντικειμενικά αλλά μόνο μεταβατικά οπτικά φαινόμενα και τέλος αποκτούν σταθερή ύπαρξη ως βαφές. Ταυτόχρονα έχουν αισθητική και ηθική σημασία. Και όλες αυτές τις πλευρές του ζητήματος τις πραγματεύεται ως εκφάνσεις μίας καθολικής προοπτικής και ιδέας, της ιδέας ότι τα χρώματα συνδυάζονται για να μας δώσουν μία ολότητα και αρμονία.



Όποιος λοιπόν αισθάνεται ότι ασφυκτιά μέσα στα σχήματα και τις αφηρημένες ιδέες της σύγχρονης Φυσικής και Οπτικής θα ανασάνει έναν διαφορετικό αέρα στο πλαίσιο της θεωρίας των χρωμάτων του Γκαίτε και θα νιώσει να τον χαϊδεύει η αύρα ενός κόσμου πιο πνευματικού και ιδεατού.