Τα εις εαυτόν

Στην πρώτη γραμμή του πολέμου, μέσα σ' ένα αντίσκηνο, κατέγραψε τους συλλογισμούς του, έδινε στον εαυτό του συμβουλές, τον εμψύχωνε με τη δύναμη της φιλοσοφίας. Με σκοπό να σταθεί συνεπής στις ιδέες που είχε ενστερνιστεί από τα νιάτα του, να αντέξει στις δυσκολίες, να μη παρασυρθεί από τον χείμαρρο των γεγονότων, να μη καταλήξει ένας συνηθισμένος άνθρωπος της εξουσίας, αλλά να παραμείνει αυτό που ήταν: ένας φιλόσοφος-αυτοκράτορας. Δεν σκόπευε να τα δημοσιεύσει. Έγραφε για να κρατηθεί δυνατός. Δεν πίστευε στην υστεροφημία. Δεν πίστευε καν ότι θα τον θυμάται κανείς. Όμως διαψεύστηκε. Δεκαοχτώ αιώνες πέρασαν από τότε, και τα ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ ζουν ακόμη. Έχουν γνωρίσει αναρίθμητες εκδόσεις, αγαπήθηκαν και υμνήθηκαν από πάμπολλους συγγραφείς ως η ανεξάντλητη πηγή σοφίας. Ως το «αιώνιο ευαγγέλιο», όπως τα χαρακτήρισε ο Ρενάν.

«Κενότητα των επιδείξεων, δράματα επί σκηνής, ποίμνια, αγέλες, κονταροχτυπήματα, ένα κοκαλάκι ριγμένο στα σκυλιά, ψίχουλα ψωμιού στη στέρνα με τα ψάρια, αχθοφόρα μυρμήγκια, τρεχαλητά φοβισμένων ποντικιών, μαριονέτες με κινήσεις σπασμωδικές. Λοιπόν, πρέπει ανάμεσα σ' όλα τούτα να στέκεσαι πράος και χωρίς αλαζονεία· όμως να 'χεις πάντα στο νου σου ότι ο καθένας αξίζει όσο αξίζουν εκείνα για τα οποία έχει φροντίσει.»
ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ