Πώς συλλογάται ο Ρήγας; Επιστροφή στις πηγές

Η αναζήτηση νέων πηγών στο έργο του Ρήγα Βελεστινλή αποδίδει σημαντικά ευρήματα:

– Αποκαλύπτεται η πηγή των περίφημων δύο στίχων από τον Θούριο, «Καλλιό ’ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,/παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή».

– Προσεγγίζονται νέα μεταφράσματα από έργα των Γάλλων εγκυκλοπαιδιστών.

– Εντοπίζεται μια σημαντική γερμανική πηγή… αγγλικής προέλευσης.

– Πιστοποιείται η εξοικείωση του Ρήγα με το έργο του Βολταίρου και η μετάφραση μεγάλων αποσπασμάτων από τα κείμενά του.

– Δίνεται απάντηση στο πώς συνάντησε ο Ρήγας το «γνωμικό του Χάλερ» που σφράγισε το έργο του («Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»).

– Διατυπώνονται νέες σκέψεις για τη μυστική οργάνωση του Ρήγα και την προσωπική του σχέση με τη θρησκεία.

Μέσα από τα νέα αυτά ευρήματα, επιχειρείται να ερμηνευτεί η δυσανεξία της επίσημης συντηρητικής ιστοριογραφίας απέναντι στην προσωπικότητα, τη δράση και το έργο του Ρήγα. Αναλύεται ειδικά η αρνητική στάση των εκπροσώπων της Ελληνορθόδοξης Ιεραρχίας, από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ έως τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και τη σημερινή Διοικούσα Εκκλησία.

Κυρίως, όμως, συνοψίζεται το πολιτικό σχέδιο του Ρήγα για μια πολιτειακή συγκρότηση της απελευθερωμένης Ελλάδας και των Βαλκανίων με βάση τα πιο προωθημένα προτάγματα του ριζοσπαστικού Διαφωτισμού. Το απελευθερωτικό όραμα του Ρήγα συμπεριλαμβάνει ισότιμα όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, χωρίς καμία διάκριση φύλου, εθνικής καταγωγής, θρησκείας και γλώσσας. Το επαναστατικό αυτό σχέδιο, που βέβαια ενταφιάστηκε κάτω από την επικράτηση των εθνικισμών του 19ου αιώνα, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο. Και, για πολλούς, απολύτως αδιανόητο.