Οθωμανικά λουτρά στον ελλαδικό χώρο

Στην έκδοση αυτή παρουσιάζονται τα εναπομείναντα χαμάμ (60 κτίρια) μέσα από σχέδια υφιστάμενων αποτυπώσεων και πλούσιο εικονογραφικό υλικό. Εντοπίζονται σε όλη την ελληνική επικράτεια: τριάντα οκτώ (38) λουτρά βρίσκονται σε 28 ελλαδικές πόλεις, ενώ τα υπόλοιπα είκοσι δύο (22) συναντώνται σε 7 νησιά του Αιγαίου (Λέσβο, Χίο, Κω, Σύρο, Ρόδο, Καστελλόριζο, Κρήτη).

Υπάρχουν λουτρά μικρού, μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, ενίοτε διπλά (ανδρικά και γυναικεία), τα οποία εναρμονίζονται προς τους κτιριολογικούς τύπους, τα ρυθμολογικά και οικοδομικά χαρακτηριστικά που συναντάμε σε πολλούς άλλους χώρους της οθωμανικής επικράτειας. Η ακριβής χρονολόγησή τους είναι προβληματική, αφού δε σώζονται επιγραφές και σε πολλές περιπτώσεις η ερειπιώδης κατάσταση δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την έρευνα.



Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαπίστωση ότι η τυπική διάρθρωση των χώρων (αποδυτήριο, χλιαρό και ζεστό τμήμα), που υπαγορεύεται από την αυστηρά καθορισμένη λειτουργία μέσα σε αυτά, είχε σαν αποτέλεσμα να μην σημειώνεται σημαντική τυπολογική εξέλιξη στα κτίρια αυτά. Η συγκριτική εξέταση των λουτρών του ελλαδικού χώρου οδηγεί στην σύνταξη πέντε χαρακτηριστικών τυπολογικών ομάδων μέσω συσχετισμών και αντιπαραθέσεων: κριτήριο, εκτός από το μέγεθος, απετέλεσε κυρίως η βασική διάταξη των χώρων του ζεστού διαμερίσματος, που συνιστά και τον κύριο λειτουργικό πυρήνα κάθε κτιρίου.



Σημαντικό κεφάλαιο του βιβλίου συνιστά η συγκριτική αντιπαράθεση των κατασκευαστικών μεθόδων, των υλικών και του τρόπου εφαρμογής τους, που εκφράζεται μέσα από την τοιχοποιϊα, τη θολοδομία, αρχιτεκτονικά στοιχεία όπως τα θυρώματα, ο μόνιμος λειτουργικός και τεχνικός εξοπλισμός, η διακόσμηση των εσωτερικών επιφανειών.



Πρόκειται επομένως για μία σημαντική σωστική καταγραφή των κτιρίων αυτών - φορέων ιστορικής μνήμης, τα οποία ανήκουν σε μία ανεξερεύνητη αρχιτεκτονικά ιστορική περίοδο, συνιστώντας τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που χάνεται σταδιακά.