Όταν οι αστοί έγιναν πρόσφυγες: Κυδωνιάτες και Αϊβαλιώτες

Το 1994, υποστήριξα τη διδακτορική διατριβή μου, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, για τον καταστατικό ρόλο που έπαιξε η δημιουργία της εθνική συνείδησης στην πνευματική, οικονομική και φιλοπρόοδη κοινωνία των Κυδωνιών και η σκληρή συνειδητοποίηση της προσφυγικής ιδιότητας, με τον βίαιο επαναπατρισμό και την εγκατάσταση των Κυδωνιατών, στο μητροπολιτικό κέντρο. Ένας ισχυρός λόγος που η κοινωνία των Κυδωνιατών ή Αϊβαλιωτών προσφερόταν για τη μελέτη της δημιουργίας της εθνικής συνείδησης και στη συνέχεια της προσφυγικής, ήταν ότι η πόλη τους από κτίσεώς της ως το 1915, τελώντας υπό ιδιότυπο καθεστώς διοικητικής ανοχής, απέκλειε την παρουσία -εντός των ορίων της- οθωμανικών διοικητικών αρχών, αντί καταβολής φόρου. Έτσι, συγκροτούσε μια πόλη-κράτος, μια μικρή Ελλάδα, στον κορμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι αφηγήσεις της πρώτης και δεύτερης γενιάς των προσφύγων, ως μαρτυρίες προφορικής ιστορίας, ήρθαν και φώτισαν ανθρώπινα, εκείνα τα γεγονότα, καταγράφοντας μια ολοκληρωμένη άποψη της πραγματικότητας, που είχαν βιώσει από κτίσεως της πόλης τους, ως την οριστική έξοδό τους.

(Από την εισαγωγή του βιβλίου)