Ο μεταεθνικός αστερισμός

Ο Χάμπερμας ερευνά τους κοινωνικοοικονομικούς και ηθικοπολιτικούς όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες το σύγχρονο δυτικό, και δη ευρωπαϊκό, κράτος μπορεί να ανακτήσει την αξιοπιστία του έναντι της κοινωνίας και του πολίτη. Και η απάντηση θα πρέπει να αναζητηθεί στα αξιακά θεμέλια του ευρωπαϊκού ηθικού και πολιτικού πολιτισμού. Αν στις βάσεις της οικονομικής επέκτασης σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται μια στενή, «νεοφιλελεύθερη» αντίληψη για την οργάνωση της κοινωνίας και τις ορθολογικές επιδιώξεις του ατόμου, η αντίληψη αυτή θα πρέπει να ανασκευασθεί υπό το πρίσμα της νεωτερικής παράδοσης της ηθικής και πολιτικής αυτονομίας. Τα άτομα αναπτύσσουν το πλήρες δυναμικό τους όχι μόνον ως οικονομικά αυτοκαθοριζόμενα όντα αλλά και ως πολιτικά αυτονομοθετούμενοι πολίτες.

Ανάμεσα στη δαιμονοποίηση και την υπεραισιοδοξία υπάρχουν οι σταθεροί αξιακοί προσανατολισμοί που οδήγησαν με επιτυχία τα έθνη-κράτη στη νεωτερική εποχή. Ιδιαίτερα σήμερα που το κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό υπόστρωμα της θεσμικής συνοχής κινδυνεύει να αποσυντεθεί έχει μεγάλη σημασία να υποστηριχθεί η κανονιστική ενέργεια των θεμελιωδών ηθικών και πολιτικών ιδεών που διαμόρφωσαν τη δυτική σκέψη και ιστορία. Μέσα από αυτές τις αρχές και αυτές τις ιδέες ενός "εξισωτικού οικουμενισμού" και με γνώμονα τις σημερινές περιστάσεις της ενωμένης Ευρώπης και της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας θα πρέπει να αναζητηθούν οι δυνάμεις, η βούληση, η φρόνηση και οι διαδικασίες που θα ρίξουν νέες πολιτισμικές γέφυρες και θα καταστήσουν δυνατές νέες θεσμικές ενώσεις για την προάσπιση και ανάδειξη της αξίας του ανθρώπου στο σύγχρονο πολυκερματισμένο κόσμο.