Η μεγάλη σύγκλιση: Τεχνολογία της πληροφορίας και η νέα παγκοσμιοποίηση

Μεταξύ 1820 και 1990, το μερίδιο των σημερινών πλούσιων χωρών στο παγκόσμιο εισόδημα αυξήθηκε κατακόρυφα: από 20% σε σχεδόν 70%. Έκτοτε, το μερίδιο αυτό μειώθηκε και σήμερα βρίσκεται περίπου στα επίπεδα του 1900. Όπως εξηγεί ο Richard Baldwin, τούτη η αντίστροφη πορεία σηματοδοτεί μια νέα φάση της παγκοσμιοποίησης, δραστικά διαφορετική από την παλιά.

Η παγκοσμιοποίηση απογειώθηκε τον 19ο αιώνα, όταν η δύναμη του ατμού και η ειρήνη που επικράτησε σε παγκόσμιο επίπεδο μείωσαν το κόστος μεταφοράς αγαθών. Αυτό πυροδότησε έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο βιομηχανικής συγκέντρωσης και οικονομικής μεγέθυνσης που κατέληξε στην κυριαρχία των σημερινών πλούσιων χωρών - δηλαδή, στη Μεγάλη Απόκλιση. Κινητήρια δύναμη της νέας παγκοσμιοποίησης είναι η τεχνολογία της πληροφορίας, η οποία μείωσε ριζικά το κόστος διακίνησης ιδεών. Έτσι, οι πολυεθνικές εταιρείες μπορούσαν πια να μεταφέρουν παραγωγικά στάδια εντάσεως εργασίας σε αναπτυσσόμενες χώρες. Όμως για τον καλό συντονισμό της μεταποιητικής διαδικασίας, οι εταιρείες μετέφεραν επίσης στο εξωτερικό, εκτός από τις θέσεις εργασίας, την τεχνογνωσία τους στο μάρκετινγκ, τη διοίκηση και τις τεχνικές παραγωγής. Ο συνδυασμός υψηλής τεχνολογίας και χαμηλών μισθών οδήγησε στην εκρηκτική εκβιομηχάνιση ορισμένων αναπτυσσόμενων χωρών και στην ταυτόχρονη αποβιομηχάνιση των ανεπτυγμένων χωρών - με λίγα λόγια, στη σημερινή Μεγάλη Σύγκλιση.

Επειδή κινητήρια δύναμη της παγκοσμιοποίησης είναι πλέον οι ταχύτατες τεχνολογικές αλλαγές και ο κατακερματισμός της παραγωγής, ο αντίκτυπός της είναι πιο αιφνίδιος, πιο επιλεκτικός, πιο απρόβλεπτος και πιο ανεξέλεγκτος. Στη νέα παγκοσμιοποίηση τόσο οι πλούσιες όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς πολιτικές προκλήσεις στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή τους.

Η μεγάλη σύγκλιση ήταν ένα από τα βιβλία της χρονιάς (2016) του περιοδικού "The Economist" και της εφημερίδας "Financial Times". «Πολλά βιβλία καταπιάνονται με διάφορα γνωρίσματα της παγκοσμιοποίησης. Μόνο το βιβλίο του Baldwin καταπιάνεται με την ίδια τη λογική της.»

Branko Milanovic, Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης, συγγραφέας του βιβλίου "Παγκόσμια Ανισότητα"