Η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος στον κυκλώνα του αντισημιτισμού

Συναφές με το θέμα της παρουσίας κι εγκατάστασης των εβραίων σ' ένα τόπο είναι και το φαινόμενο του αντισημιτισμού, το οποίο με τη σειρά του προκαλεί αντισταθμιστικά τον φιλοσημιτισμό. Κατά τη μακραίωνη εβραϊκή παρουσία στον ελληνικό χώρο δεν έλειψαν τα φαινόμενα αντισημιτισμού, θέμα που από άλλους έχει ήδη γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Θα περιοριστούμε στα γεγονότα του 1891, όπως εξελίχτηκαν στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο.

Σύμφωνα με τη γενικευμένη κρατούσα άποψη, ο αντισημιτισμός είναι ευρωπαϊκό φαινόμενο, εισαγόμενο στην Ελλάδα μέσω Επτανήσου, όπου οι πληθυσμοί κάτω από τη δυτική κυριαρχία είχαν αναπτύξει αντίστοιχο πνεύμα. Οι ταραχές λοιπόν του τέλους του 19ου αι. Που προκλήθηκαν σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο, ευθύνονται αποκλειστικά για το αντισημιτικό κλίμα που άρχισε έκτοτε να δημιουργείται και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1864 θα αποκαταστήσει την ισοπολιτεία για τους εβραίους των νησιών, δίνοντάς τους το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι άρα και τη δυνατότητα σταδιοδρομίας σε δημόσιες θέσεις. Όμως η συγκρατημένη φιλοσημιτική στάση των ελληνικών κυβερνήσεων μετά την Ένωση δεν θα αποτρέψει την έκρηξη των ταραχών, καθώς δεν συνάδει με τον υφέρποντα αντισημιτισμό της κερκυραϊκής κοινωνίας και των τοπικών αρχών. Οι εβραίοι ήταν και συνέχισαν να είναι ο "εσωτερικός εχθρός" που όχι μόνο δεν έπαψε, αλλά αντίθετα, με το δικαίωμα της ισονομίας που απέκτησε, αποτελεί στο 19ο αι. Απειλή μεγαλύτερη για την κερκυραϊκή κοινωνία.

Είναι παρατηρημένο ότι η βίαιη έκρηξη αντισημιτισμού που προκαλείται σ' ένα τόπο με συγκεκριμένη αφορμή σπάνια περιορίζεται μόνο στα τοπικά όρια. Συνήθως τέτοια φαινόμενα διαχέονται επενεργώντας ως ωστικά κύματα που επηρεάζουν και άλλους τόπους, όπου επίσης υπάρχουν εβραϊκές κοινότητες. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην περίπτωση Κέρκυρας-Ζακύνθου όπως θα δούμε στη συνέχεια.

(από την εισαγωγή του βιβλίου)