Οι δυνατές ψυχές

Σύμφωνα με τον Γάλλο γνωμικογράφο Βωβενάργκ (1715-1747), δυνατές ψυχές είναι «εκείνες που κυριαρχούνται από ένα πάθος υπεροπτικό και θαρραλέο στο οποίο όλα τα υπόλοιπα υποτάσσονται». Στον ορισμό αυτό βασίζεται ο Ζιονό για να χτίσει το πολυφωνικό του αφήγημα με άξονα το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, την Τερέζ, προσθέτοντας σε αυτόν, σύμφωνα με τον καρδινάλιο του Ρετζ, πως «μια δυνατή ψυχή δεν αντλεί τη δύναμή της ούτε από την αρετή ούτε από τη λογική ούτε από τη διαύγεια πνεύματος ούτε από την αναζήτηση του πραγματικού, αλλά μονάχα από ένα συγκροτημένο σύστημα αξιών το οποίο και κατευθύνει όλες τις πράξεις ενός βίου».
Κάποιες γυναίκες ξενυχτούν έναν νεκρό, σ' ένα μικρό γαλλικό χωριό στα τέλη της δεκαετίας του '40, μια παγερή χειμωνιάτικη νύχτα. Και διηγούνται ιστορίες που αποκαλύπτουν έναν κόσμο πεζό, άπληστο, βασισμένο στο συμφέρον, εγωιστικό, αναδεικνύοντας τόσο την τραγική όσο και την ευτράπελη πλευρά του. Η «οχλοβοή», στην οποία βρίσκεται αρχικά ο αναγνώστης, καταλαγιάζει και η Τερέζ αρχίζει να αφηγείται την ιστορία της δικής της ζωής. Όμως την εκδοχή της έρχεται να διακόψει κάποια στιγμή ένας αντίλογος. Μια συγχωριανή δίνει τη δική της διάσταση στα πράγματα, συχνά μέσα «απ' αυτά που έχει ακούσει», όπως συμβαίνει συχνά στις επαρχίες. Κι έπειτα η Τερέζ ξαναπαίρνει τον λόγο για να αποκαλύψει , ενίοτε με τρομακτικό κυνισμό, την πραγματική της φύση, τις προθέσεις της. Τι αποκρύπτει όμως, με τη σειρά της και σε τι υπερβάλλει; Πρόκειται όντως για την ενσάρκωση του «Κακού», θέμα που απασχόλησε τον Ζιονό και σε πολλά άλλα από τα έργα του;
Μέσα από μια τεθλασμένη αφήγηση, που εσκεμμένα καθιστά ασαφή τόσο το χρονικό όσο και το τοπικό πλαίσιο της ιστορίας, παρόμοια ως προς αυτή της την ιδιότητα με την ανθρώπινη μνήμη, ο αναγνώστης καλείται να συναρμολογήσει τα κομμάτια, να συμπληρώσει τις ελλείψεις, για να καταλήξει -ίσως- στα προσωπικά του συμπεράσματα.
Οι δυνατές ψυχές αποτελούν, χάρη στον ιδιαίτερο τρόπο γραφής τους, ένα ξεχωριστό έργο στην αρκετά μεγάλη βιβλιογραφία του Ζαν Ζιονό (1895-1970), ενός από τους σημαντικότερους Γάλλους λογοτέχνες του 20ού αιώνα και δημιουργού του πασίγνωστου Ουσάρου στη στέγη.