Χρυσά κουπιά

Ξαφνικά η ζωή τους ήρθε τα πάνω κάτω. Η Λήδα και η Ηρώ πρέπει να περάσουν  όλο το καλοκαίρι σ΄ ένα χωριό που βρίσκεται στη μέση του πουθενά μέσα στα βουνά και χωρίς θάλασσα. Κι όμως πολύ γρήγορα τα κορίτσια άρχισαν να δένονται με το χωριό. Έμαθαν μαζί με τα και τις ιστορίες των ανθρώπων που τα κατοικούσαν. Ανακάλυψαν ένα παλιό ημερολόγιο της μαμάς τους και μέσα από τις σελίδες του γνώρισαν το σκοτεινό παρελθόν της οικογένειας που αγνοούσαν. Η ιδιοκτήτρια ενός βιβλιοπωλείου τους αποκάλυψε τον θρύλο για μια μαγική βελανιδιά που τη λέγανε καράβι και οι παλιοί τη λατρεύανε γιατί είχε μαγικές ιδιότητες. Για να φτάσουν όμως εκεί έπρεπε να διασχίσουν τον «απαγορευμένο τόπο» ένα δύσβατο φαράγγι. Η Ηρώ ορκίστηκε πως θα πήγαινε ακόμα και μόνη της. Είχε ένα θαύμα στο μυαλό της που έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει.

Ένα μυθιστόρημα για ένα καλοκαίρι σ΄ έναν μυστηριώδη τόπο όπου οι άνθρωποι πιστεύουν σε θρύλους και δεν ταράζουν τα φαντάσματα του παρελθόντος. Μια παρέα παιδιών θα ανακαλύψουν τη δύναμη της φιλίας, της αγάπης, της θυσίας και θα τολμήσουν να ξυπνήσουν το δέντρο βασιλιά  γιατί καταλαβαίνουν πως αν είναι μαζί θα το καταφέρουν, γιατί, καμιά φορά, το «μαζί» είναι όλες οι γλώσσες κι όλοι οι καιροί.

Στα Χρυσά Κουπιά συναντιέται ο απόηχος της Ζωρζ Σαρή με τον Παπαδιαμάντη.
[...] Η συγγραφέας στρέφει το ενδιαφέρον της στην εσωτερική δράση των ηρώων της, που πλάθει με περίσσια πλαστικότητα. [...] Σαν τους αγιογράφους, βγάζει φως μέσα από το σκοτάδι. Αναδημιουργείται με τη γραφή της ένας χαμένος παράδεισος.
Κατερίνα Δαφέρμου, The Books Journal

Το μυθιστόρημα, ρεαλιστικό με έντονες επιρροές του κινήματος του μαγικού ρεαλισμού, καθιστά την αφήγηση ιδιαίτερα θελκτική, καθώς σ’ αυτό μύθος και πραγματικότητα συγχωνεύονται και όλα δείχνουν τόσο μαγικά όσο και αληθινά. Ο ευρωπαϊκός υπερρεαλισμός από τη μια και το εξωτικό φυσικό περιβάλλον της λογοτεχνίας της Λατινικής Αμερικής από την άλλη που χαρακτηρίζουν τον μαγικό ρεαλισμό,  έχουν αφομοιωθεί από την ελληνική  λαϊκή παράδοση και τον παραμυθικό λόγο με έντεχνο τρόπο από τη Μαρία  Παπαγιάννη,  έτσι ώστε τα Χρυσά κουπιά, αν και «θαυματουργά», να συνιστούν ρεαλιστικό στήριγμα για την αντιμετώπιση των επώδυνων καταστάσεων που βιώνουν οι ηρωίδες. […] Σπάνια σε παιδικό βιβλίο ο χειρισμός του θανάτου, και μάλιστα ενός από τα βασικά πρόσωπα της οικογένειας, όπως είναι ο πατέρας, αντιμετωπίζεται με τόση αισιοδοξία, εμφυσώντας  στην ψυχή του παιδιού τη δύναμη για να προχωρήσει με αυτοπεποίθηση, δύναμη και χαρά  στη ζωή του.
Άντα Κατσίκη- Γκίβαλου, Ο Αναγνώστης
https://www.oanagnostis.gr/kratontas-gera-to-koypi-tis-zois-tis-antas-katsiki-gkivaloy/

Με τη μαεστρία των «δασκάλων» του είδους, θυμίζοντάς μας εφηβικά ταξίδια στα βιβλία της Άλκης Ζέη και της Ζωρζ Σαρή, η Μαρία Παπαγιάννη μιλάει, με την τρυφερότητα που πάντα τη διακρίνει, για τη δύναμη της φιλίας, της αγάπης, την ανάγκη τού να μοιράζεσαι, γιατί «καμιά φορά, το "μαζί" είναι όλες οι γλώσσες κι όλοι οι καιροί»...
Επιπλέον, όμως, έχοντας αποδείξει και στο παρελθόν ότι μπορεί να πραγματεύεται δύσκολες έννοιες και σύνθετα φαινόμενα της εποχής μας και να μιλάει γι' αυτά με ειλικρίνεια και ευαισθησία απευθυνόμενη σε παιδιά και εφήβους, με το νέο της βιβλίο το καταφέρνει αυτό για άλλη μια φορά. Καταπιάνεται ποικιλοτρόπως με το θέμα της απώλειας και των τραυμάτων που αυτή αφήνει, φωτίζοντας τον δρόμο τού μετά, της δύναμης, της αισιοδοξίας, της ζωής!
Εφημερίδα Ριζοσπάστης
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=11117088

Κινηματογραφικοί χαρακτήρες απίθανων ηρώων –οι δίδυμοι, ο Σωτήρης ο μανάβης, η Βιργινία που τα πάντα ξέρει για το χωριό– συντροφεύουν τις νεαρές ηρωίδες. Στοιχεία μαγικού ρεαλισμού ακροβατούν σε ένα σκηνικό σκληρής πραγματικότητας σε μια αφήγηση με μπόλικο χιούμορ. Η συγγραφέας μάς δημιουργεί συνεχώς εικόνες άλλοτε σκοτεινές σαν το ημερολόγιο της Μάρθας κι άλλοτε φωτεινές και καθάριες σαν τις κόκκινες φράουλες που αφήνουν τα κορίτσια στο πιατάκι για τον παππού τους. Γεμάτη νοσταλγία και μυστήριο ρέει η διήγηση. Τοποθετεί τους ανθρώπους στη σωστή πλευρά του κόσμου τούτου με πολιτικές αιχμές που σπανίζουν στην εφηβική λογοτεχνία σήμερα. Διότι, «άτιμο πράμα το χρήμα, λερώνει».
Ανάγλυφη η κοινωνία του χωριού. Με τσαχπινιά και τρυφερότητα, ξέρει να κρύβει και να αποκαλύπτει τα μυστικά όταν πρέπει, να δικαιολογεί και να προστατεύει. Ρίζες δέντρου γερού είναι που εφοδιάζει με «χρυσά κουπιά» όποιον/α τα χρειάζεται και του/ης μαθαίνουν να διαχειρίζεται την απώλεια, διαλέγοντας «την όχθη της ζωής» κυνηγώντας μόνο τη χαρά.
Μαρία Καζάντη, Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ
https://www.epohi.gr/article/38471/mathhmata-zohs-se-paidika-vivlia

Η γλώσσα του μυθιστορήματος είναι αξιοπρόσεχτη: ο ρεαλισμός σε καθημερινά γεγονότα που εξελίσσουν την πλοκή, εγγράφεται με απλό και λιτό τρόπο, σαν να μιλάνε και να αφηγούνται τα γεγονότα τα δύο κορίτσια. Η συγγραφέας με ενάργεια χειρίζεται την τριτοπρόσωπη αφήγηση ως να είναι η ενδοδιηγητική φωνή των ηρωίδων. […] Στα σημεία του κειμένου στα οποία προοδευτικά αναδύεται ο τρόπος αφήγησης του μαγικού ρεαλισμού, η γλώσσα είναι κοφτή, μικροπερίοδη και απογειώνεται ποιητικά […] Καταληκτικά: πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης με στοιχεία ημερολογιακής γραφής, το οποίο καταπιάνεται με το θέμα του πένθους και της απώλειας συνδεδεμένο με έννοιες και αξίες όπως η παράδοση, φιλία, η θυσία για τον άλλον και προπάντων η πορεία για την ενηλικίωση και τη συνέχιση της ζωής. Τα παραδοσιακά, κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα προσφέρουν ένα σκηνοθετικά ανάγλυφο και αφηγηματικά δεμένο κείμενο που ταιριάζει απόλυτα με την ουσία του μαγικού ρεαλισμού.
Γιάννης Παπαδάτος, Bookpress
https://bookpress.gr/kritikes/biblia-gia-paidia-efibous/13249-xrysa-koupia-tis-marias-papagianni

Διαβάζοντας το βιβλίο, ένιωσα πως έγινα ξανά προέφηβη και διάβαζα μια ιστορία σαν το «Καπλάνι της Βιτρίνας» ή σαν το «Αίνιγμα του Πύργου» ή σαν τον «Θησαυρό της Βαγίας». Κρατούσα ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες, μα έμοιαζε -σε λογοτεχνική/αφηγηματική δύναμη- με όσα λάτρευα ως παιδί...
 Πελιώ Παπαδιά, Τaλκ
https://www.talcmag.gr/vivlio/xrysa-koupia/

"Χρυσά κουπιά", της Μαρίας Παπαγιάννη (τι γραφή!) [...] Η Μαρία Παπαγιάννη με αυτό το βιβλίο βάζει την ελληνική λογοτεχνία για παιδιά στις νέες ράγες που κάρφωσαν στιβαρά η Άλκη Ζέη, η Ζωρζ Σαρή, ο Μάνος Κοντολέων.
Απόστολος Πάππος για το περιοδικό elniplex
https://www.elniplex.com/author/apostolos76/